Çocuklarınızın daha çok meyve sebze tüketmesini istiyor ve bunları onlara daha eğlenceli hale getirmek istiyorsanız onları da juice ve smoothie dünyasıyla tanıştırabilirsiniz. Çocuklar hazırlama ve yapma sürecine dahil oldukları yemekleri daha çok yemek isterler. Bu yüzden onları bu aktivitenin bir parçası yaparak da sıkım sürecinizi hem heyecanlı, hem eğitici bir oyun saatine dönüştürebilir, içirtme aşamasını kendiniz için kolaylaştırabilirsiniz. Meyve ve sebzeleri seçme süreci, yıkama süreci ve makinanızdan aşağı itme sürecini de onlarla beraber yaparsanız “Bir daha ne zaman juice yapacağız?” sorusuyla sık sık karşılaşabilirsiniz.

Sadece 1 bardağında bile 4 porsiyon meyve, sebze olan bu içecekler marketlerde satılan meyve suları ile besin değeri açısından kıyaslanamaz bile. Hem bağışıklıkları, hem de beyinsel gelişimlerini desteklemek için daha iyi bir şey yapamazsınız.

Başta Smoothie içirmek Juice’a kıyasla  daha çok işe yarayabilir; çünkü smoothie daha yoğun kıvamlı, kremamsı görüntüsüyle hem miniklere daha eğlenceli, hem de daha lezzetli geliyor.  ( Bknz: Juju Blog: Juicing vs. Blending )

İlk aşamada deneyeceğiniz badem sütü muz karışımı çocuklarınızın keyifle tüketeceği bir smoothie alternatifidir. Juice’a geçiş yapmak için de korkmayın, smoothieye alıştıktan sonra onu da seveceklerdir.

İlk aşamada tamamı meyveden oluşan içeceklerle başlayabilir, sonradan sebze oranını yavaş yavaş arttırabilirsiniz. Çocuklarınıza juice yaparak, normalde yemek istemedikleri yeşil sebzeleri de içirtmiş olursunuz. Çoğu minik ilk aşamada yeşil bir içecek içmekten çekinebilir. Bu yüzden onlara elma, armut, karpuz, ananas gibi meyve bazlı bir içecek hazırlerken makinanıza sinsice bir avuç ıspanak ya karalahana, kereviz sapı ya da havuç atabilir, tatlarını ne kadar çok sevdiklerini kabul ettikten sonra içinde olanları itiraf edebilirsiniz :) Üzüm, kivi ve portakal da tatlarına bayılacakları alternatifler yaratmanıza yardımcı olur. Pancar da kulaklarına hoş gelmese de makinanıza atar atmaz içeceklerini kıpkırmızı yaparak, çocuklarınızın karşı koyamayacağı bir içeceğe dönüşürler.

Hoşlarına gidecek bazı Juice kombinasyonları

-elma, armut, ıspanak

-elma, armut, kereviz sapı, salatalık

-havuç, portakal

-ananas, elma, karalahan

-üzüm, elma, kereviz, ıspanak

-portakal, kivi, prokoli, havuç

Bu içecekleri hoşlarına gidecek bir bardakta servis edip, “Yeşil Canavar”, “Gökkuşağı” gibi komik isimler takarak da çocuklarınızı güldürmeyi unutmayın:)

İyi eğlenceler!

Son yazımızda Ayurveda tıbbını genel hatlarıyla incelemiştik. Bu hafta ise biraz da detaylı bakıp, Ayurveda’da çok önemli bir konu olan hastalık oluşumunu inceleyeceğiz.

Ayurveda bilimi, modern tıbbın aksine, hastalıklara bakarken buzdağının görünen kısmı yerine, görünmeyen kısmına odaklanır. Genelleyici bir bakış açısı yerine, her hastalığa bireysel yaklaşır. Aynı zamanda bireyselliğin ötesinde, insanın evrenle ilişkisini de inceler. Bu bilime göre hastalıklar oluşmadan önce çeşitli sinyallerle ben geliyorum der. İlk aşama birikme aşamasıdır. Doshalarımızda dengesizlik oluşumuyla kendini belli eder. İkinci aşama alevlenmeden oluşur. Üçüncü aşama bir ayrışma hareketinden bahseder. Doshalarımızın akarak ayrılması ve yayılması anlamındadır. Bir sonraki aşama olan bölgeselleşme doshaların, vücutta zayıf olan bir yere akıp yerleşme durumudur. Beşinci aşama olan kendini gösterme, aslında Batı tıbbının hastalık olduğunu kabul ettiği ilk aşamadır. Kendini ağrılar, enfeksiyonlar vs ile gösterir. En son aşama olan 6. aşamaya da yıkım sürecidir. İleri derece ve komplikasyonlu evreyi kapsar.

Ayurvedaya göre sağlık düzen, hastalık düzensizliktir. Vüdumuzda düzen ve düzensizlik etkileşim içindedir. İçindeki düzensizliği önceden farkeden bir insan, onu düzeltmek için ise koyulmalıdır. Bedenin içi ve dişi arasındaki dengesizliğe bakarak hastalıkların oluşma sürecinde olduğunu görebiliriz.

 Ayurveda tıbbına göre hastalık başlangıcı, sağlıklı halimizin göstergesi olan sindirim ateşinin dengesi (agni), doshalarin dengesi (vata, pita, kapha), ve atık maddelerin (idrar, dışkı, ter) normal düzeyde ve uyum içinde olması durumunun bozulmasıyla başlar. Bu anlayışa göre, sağlığın bozulduğunu sinyalleyen unsurlar ve işlevler vücudumuzun direnci ve bağışıklığıyla ilgilidir. Dolayısıyla sağlığı iyi olan insanlar bulaşıcı hastalıkların da etkilemeyeceğini düşünürler.

 Son yazımızda da belirtiğimiz gibi bu bilimde beden zihini, zihin de bedeni etkiler. Bu sebeple fiziksel, ve psikolojik acıyı beden ve zihin dengesinin bozulmasına bağlarlar. Ayurveda’ya göre üç tip hastalık vardır: psikolojik, ruhsal ve fiziksel. Aynı zamanda hastalıkların kendini gösterdiği yerlere göre de sınıflandırılırlar. Bu bilime göre herşeyin içinde bulunan 3 yapının (doshalar) özelliklerini incelemiştik. Hastalığın yapısını da bu doshalar belirler. Örneğin, Kapha yapısında olan insanların üst ve alt solunum problemlerine meyilleri vardir. Pita yapısındakilerin safra kesesi, mide ve karaciğerde problemleri oluşabilir. Vata yapısındakilerin ise gaz ve sırt ağrıları ve siyatikten şikayetçi olabilirler. Hastalıklara neden olan bu dengesizlik bilincimizde negatif bir farkındalık olarak zihinde öfke, korku veya baglılık gibi duygularla tezahür edebilir. İnsanin genel dengesini sağlamasında, hastalıklara az yakalanmasında ve uzun ömurlü ve sağlıklı olmasında beslenmenin etkisi çok büyüktür.

Bir Ayurvedik hekim, hastasının  vücudunu ilk aşamada muayene etmez. Daha çok hastasını anlamaya yönelik sorular sorarak hastalarıyla sıcak bir ilişki kurmaya çalışırlar. Beslenme, meslek, çalışma koşulları, spor yapmaya ayırdıkları vakit, sosyal ilişkileri ve zihinsel sağlıkları ilk irdelenen  konulardan biri olur. Bunu takiben ayrıntılı, mekanik olmayan bedensel muayenelerini ederler.

Bu hafta Ayurveda’nın hastalıklara bakış açısını anlattık. Gelecek hafta ise Ayurveda’nın en önemli konusu olan Ayurveda tıbbında beslenmeyi inceleyecegiz.

Kaynakça:

Saraç Ender Dr.M., Ayurveda: Sağlıklı ve Uzun Yaşamın Sırları,

Lad Vasant Dr., Ayurveda

Doğu medeniyetlerinden günümüze kadar ulaşan Ayurveda’nın kelime anlamı “Yaşam Bilgisi” olarak çevrilir. Binlerce yıllık bir öğreti olmakla beraber sadece Asya tıbbını değil, Eski Mısır ve Yunan Tıbbını da etkilemiş, temelini oluşturan Hindistan kökenli holistik bir tıp sistemidir.

500 yıllık tarihi ile Ayurveda tıbbı, insanı kendi içinde bir mikro kozmoz olarak görür.  Zihin sağlığına büyük önem verir.  Zihin ve beden bir bütündür.  Zihin bedeni, beden zihini etkiler. Bireysel ruhla evrensel ruh, bireysel bilinçle evrensel bilinç, enerji ve madde arasındaki bağlantıya odaklanarak sağlığa bütüncül açıdan bakar. Hastanın özelliklerine göre bir yöntem geliştirir ve zaman içinde etki gösteren, daha derin bir tedavi sağlayan, semptomları değil, hastalık sebeplerini yok etmeye odaklı bir bilimdir. Batı tıbbının genelleştirici bakış açısının aksine, Ayurveda normalliği bireysel olarak değerlendirir.

Temel olarak normal bir insan *Doshaları (aşağıda inceleyeceğiz) dengede olan,  iştahı yerinde, sindirim sistemi düzenli çalışan ve zihni berrak ve sağlıklı biridir.

 Bu bilime göre mutlu, hayata tutunan, manevi yönü güçlü insanlar daha az hasta olurlar. Bir bütünün parçası olduğunu daha iyi hisseden insanlar, hasta olsalar bile, bu durumu doğal karşıladıkları için daha çabuk atlatırlar. Öte yandan kendini tek ve farklı gören insanlar, daha çok hasta olur. Çünkü bunu şanssızlık olarak görerek travmalaştırıyorlar.

Biraz bu bilimde kullanılan terminolojiye göz atalım.

Evrendeki herşey beş temel elementten oluşur: akaşa (eter/boşluk/uzay), vayu (hava), agni (ateş), apa (su), piriviti (toprak)

 Her insan 3 yaşam enerjisinden oluşur. Bu yaşam enerjilerine “dosha” denir.  Her dosha yukarıda bahsettiğimiz elementlerin özelliklerini taşır.  Bu doşalar vata (eter ve hava), pita (ateş ve su), kapha (su ve toprak) olarak ayrılır.

Evreni oluşturan herşeyde doshaların özellikleri vardır ve doğal dürtülerden, besin tercihlerimize, korku, öfke, hırs, merhamet ve sevgi  gibi psikolojik, insanı duygularımıza kadar herşey doshalarımızın dengesi veya dengesizliğiyle alakalıdır.

Ayurvedaya göre kişinin kendine ve başkalarına şifa vermesi için bu 3 doshayı anlaması gerekmektedir. Size de internette “ayurveda test” diye aratarak kendi kişisel yapınızı cevaplayacağınız kısa sorularla belirlemenizi tavsiye ederiz.

Bu testte önemli olan sadece tek bir yapımız olduğu fikrine kapılmamaktır. Yapacağımız tanımlarda da, bahsedilen unsurların sadece genellenmiş halleri olduğunu anlamak, her insanda sadece tek bir yapı olmadığını, üç doshanın farklı unsurlarına da eğilim gösterebileceğimizi ve bu 3 dosha arasında kesin sonuçlara varmamamız gerektiğini bilmektir. Yani her insan 3 doshanın birleşimidir. Yalnız, çoğunluk gösteren unsurlarımız, yüzde yüz olmasa da beden tipimiz hakkında sizlere bir fikir verir. Bir insanın bir tane doshası da, iki tane doshası da belirgin olabilir.

Vata Yapısı:  Fiziksel olarak vatalar düz göğüslü, kas ve damarları belirgin, esmer ve kuru ciltlilerdir. Ya çok uzun, ya da çok kısa ve ince yapılı olurlar. Kavisli burunlu, kıvırcık saçlıdırlar. Fizyolojik olarak  iştah ve sindirim sistemleri değişken olup, tatlı, ekşi ve tuzlu besinleri severler. Diğer yapılara göre daha az uyurlar, elleri ayakları genelde soğuktur. Yaratıcı ve hareketlilerdir. Hızlı yürür, hızlı konuşurlar. Psikolojik olarak ise hafızaları problemli bir alandır. Zihinsel anlayışları güçlü olsa bile, çabuk unutmaya meğillidirler. İradeleri azdır ve istikrarsızlığa eğimlidirler. Asabiyet, korku ve kaygı yaşarlar. Para biriktirmekte zorluk yaşarlar.

Pita Yapısı: Orta boylu, ince ve narin yapıları vardır. Bir çok benleri ve lekeleri vardır. Bakırımsı, kırmızımsı ya da soluk tenlidirler. Yumuşak ciltli, ince ve ipeksi saçlara sahiptirler. Fizyolojik olarak daha güçlü bir metabolizmaya sahiptirler. İştahlıdırlar; çünkü sindirimleri iyi çalışır. Tatlı, acı ve mayhoş tatlardan ve soğuk içeceklerden hoşlanırlar. Ortalama bir uykuya sahiptirler, terlemeye meğilli olabilirler ve elleri ayakları genelde sıcak olur. Pita insanı sıcağa ve ağır işe pek dayanamaz. Psikolojik olarak idrak kabiliyetleri güçlüdür. Güzel konuşurlar. Nefret, öfke ve kıskançlık gibi duygulara eğilimleri vardır. Lider ruhlu, lüks düşkünü insanlardır.

Kapha Yapısı: Kapha yapısındaki insanların vücutları gelişmiştir. Ağır bir bedene sahip olabilirler. Geniş göğüslü ve daha az belirgin kas ve kemikleri vardır. Ciltleri yumuşak, parlak ve yağlıdır. Fiziksel olarak iştahları düzenlidir. Yavaş hareket etmeyi severler. Keskin acı, tatlı ve mayhoş besinleri severler. Deliksiz ve uzun uykuları vardır. Genelde sağlıklı, mutlu ve sakin yapılıdırlar. Psikolojik olarak sevgi dolu, hoşgörülü ve bağışlayıcı niteliktedirler. Ancak hırslı, sahiplenici olabilirler. Kavrayışları yavaştır, ama keskindir. Bir bilgiyi kolay kolay unutmazlar. Para kazanmakta ve tutmakta iyidirler.

Kısaca ve genelleyici bir bakış açısıyla Ayurveda bilimini ve bu bilimin ana unsurlarını inceledik. Gelecek hafta doshalar ve Ayurvedanın diğer öğretilerine biraz daha ayrıntılı bir şekilde değineceğiz.

Kaynakça:

Saraç Ender Dr.M.,  Ayurveda: Sağlıklı ve Uzun Yaşamın Sırları,

Lad Vasant Dr.,  Ayurveda

Kemik sağlığı hem kadınlar, hem de erkekler için önemli bir konudur; çünkü kemikler güç,  hareket ve vücudunuzun bütünsel iyiliği için önemli bir rol oynarlar.  Kemik sağlığına gelince sağlıklı bir kiloda olmanın, aktif bir hayat sürmenin ve kalsiyum ve D vitamin alımının önemli olduğunu duymuşsunuzdur. Ancak kemik sağlığınız için önemli olan diğer besin maddelerini fazla bilmiyor olabilirsiniz.

Kemiklerinizi sağlıklı tutmak için gereken besinler sadece kalsiyum ve D vitamin ile sınırlı değildir. Bahsedeceğimiz diğer besinler de, tüm kemiklerinizin sağlığı ve osteoporoz, veya kemikleri zayıflaştıran diğer hastalıkları engellemekte önemli faktörlerdir.

Bu haftaki blogumuzda kemik sağlığınız için önemli 5 besin maddesini ve bu besin maddelerinin bulunacağı gıdaları  inceleyeceğiz. Bu listede, kemik sağlığını dolaylı bir şekilde etkileyen iki farklı alana bakacağız; kemikler için önemli besinlerin emilimi arttıran ve hormonları sinyalleyen besinler.

Boron

Boron vücutta az miktarda bulunan ama kemik sağlığı için kalsiyum, magnezyum ve D vitamini gibi önemli vitamin ve minerallerini emilimini arttırmakta önemli bir rol üstlenen bir maddedir. Aynı zamanda kemik sağlığını farklı biçimlerde etkileyebilecek östrojen ve testosterone gibi hormonların dengesinde de etkili bir işlevi vardır. Boron çok büyük miktarlarda gereken  bir ilave değildir; ama diğer önemli besin maddeleri gibi kimi gıdalarda küçük miktarlarda bulunur ve kemik sağlığı için gereklidir.

Boron içeren gıdalar: nohut, badem, ceviz, avokado, portakal, erik, muz, elma

Stronsiyum

Stronsiyum kemiklerin kırılmasını engellemekte ve kemiklerin daha çok kemik yapmasında bir rol üstlendiği için kalsiyuma benzerdir.

Stronsiyum içeren gıdalar: deniz ürünleri, ıspanak, havuç, bezelye, fasülye, kereviz, kök sebzeler

K2 Vitamini

Daha önce, vücudun kan pıhtısı yapmasına yardımcı olmakta önemli bir görevi olmasından dolayı bilindiğinden K vitaminini duymuş olabilirsiniz. Aslında K vitaminini birden fazla fonksiyonu vardır ve farklı biçimlerde kendini gösterir. K1 vitamini az önce bahsettiğimiz işe yarar ve kara lahana gibi yeşil sebzelerde bulunur; ama bu vitaminin kemik sağlığı için çok önemli olup da K1 vitamininin bulunduğu gıda kaynaklarında bulunmayan ve K2 vitamini diye adlandırılan başka bir formu da vardır. K2 vitamini kemiklerin daha çok kemik yapmasına yardımcı olur ve kemik kaybını engeller; ve bazı durumlarda ise osteoporoz tedavisinde veye engellemesinde de kullanılır.

K2 içeren gıdalar: peynirler, yumurta sarısı, fermente soya fasulyesi, tavuk göğüsü

Manganez

Manganez vücutta antioksidanlar için önemli bir elementtir.  Genelde vücutta karaciğer, böbrek, pankreasta az miktarlarda bulunur ve kalsiyum emiliminde önemli bir görev üstlenerek, vücudun bağdokuları ve kemik dokuları üretmesinde yardımcı olur. Yetersiz manganez kısırlık, yada zayıf kemik gibi durumlara sebep olabilir.

Manganez içeren gıdalar:  tam tahıllar, fındık, çam fıstığı, susam, keten tohumu, akçaağaç pekmezi (maple syrup), karanfil, safran, kabuklu deniz ürünleri, kakao ve siyah çikolata, ıspanak

Çinko

Çinko, hayvan proteininde bulunan bir besin maddesidir. Bağışıklık ve yaraların iyileşmesinde önemli bir rolü vardır. Aynı zamanda kemik sağlığı için de gereklidir. Zinc dolaylı olarak sağlıklı ve güçlü kemiklere sahip olmanıza yardımcı olur çünkü kemiklerin kırılmasını destekleyen faktörleri engellemeye ve kemiklerimizdeki önemli hücrelerin dengesini sağlamaya yarar.

Çinko içeren gıdalar: et, tavuk, hindi, kaju, badem, nohut, yoğurt, peynir

Bütün bu adı geçen besinleri sağlıklı ve dengeli bir günlük beslenme planına ekleyin ve her renkten sebze ve bitkisel gıdayla tüketerek en iyi sağlığınıza kavuşun.

Kaynakça: Reboot With Joe Official Website: 5 Nutrients that Boosts Bone Health, Smith Isabel, MS, RD, CDN

Günümüzün çılgın diyet yapma kültüründe kalori saymanın ve günlük kalori alımımızı hesaplamanın çok yaygın olmaya başladığı bir gerçek. Etrafta bu kadar bilgi olmasına rağmen, neyi, ne zaman, ne kadar yememiz gerektiği konusunda kafamız karışıyor.

Bütün bu kalori hesap-kitabı arasında unutmamamız gereken bir şey varsa, o da yemeğimizin kalitesi.

Kalori nedir?

Kalori bir enerji ölçme birimidir. 1 gramlık suyun ısısını 1 Celsius arttırmak için gerekli olan enerjiyi açıklar. Ama genelde, kalori bilimini konuşmak yerine, “çok fazla” ya da “çok az” yargılarına indirgiyoruz. Kalori bilimine göre almamız gereken kaloriyi biraz azaltmak ya da kısıtlamak sağlığımız ve zindeliğimize iyi yönde bir etkide bulunuyor. Fazla kalori alımının kilo alma, ve bir çok hastalığın riskini arttırmadaki etkilerini zaten biliyoruz; ama asıl sorumuz kalorileri nereden aldığımızın bir etkisi olup olmadığıdır.

Bu gündemi meşgul eden ve tıp dünyasındaki herkesin farklı bakış açılarıyla tartıştığı bir konudur. Kimisi karbonhidrat tüketimini azaltıp, protein alımını arttırmamızı, kimisi az yağlı bir beslenmemiz olması gerektiğini, kimisi de az karbonhidrat, fazla yağ ve fazla protein tüketmemiz gerektiğini söylüyor. Fakat yemeklerin doğasından uzaklaşmamış olmamız gerektiği de bir gerçektir. Yemek bizim enerji kaynağımızdır ve enerji kaynaklarımızın bir değeri olmalıdır.

Bunun da en iyi yolu daha bitki kaynaklı yiyecekler tüketmemizdir. Bitki tüketiminizi arttırmanın en güzel yönlerinden biri, bu meyve, sebze, otlar ve baharatların kuvvetli bitkisel gıdalarla dolu olmasıdır.

Yeme ve içmeyi tercih ettiğimiz yemeklerin çeşidi, bize aynı zamanda açlık ve tokluk sinyallerimizle daha bağlantılı kalmamızda yardım ederler. Meyve, sebze, fındık, kuruyemiş, çekirdek ve tam tahıllar vücudumuzun bizden istediği bir çok besin değerine sahiptirler. Sonuçta açlık hissi, vücudumuzun enerji ve besin isteme şeklidir. Tok olduğumuzu farketmemizin en kolay yolu, yüksek lifli, ve besin değeri yoğunluğu fazla, minimum derecede işlenmiş yemekler tüketmektir. Lif tükettiğimizde midemizde büyür ve beynimize yeterli olduğunu ileten sinirleri devreye sokar. Besinler vücudumuzda dağıtılır ve bu şekilde de farklı yollar ve mekanizmalarla beynimize yeterince yemiş olduğumuz bildirilir. Sebze suyunda ise, çözülmez lifler ayrılmış olsa da, içindeki çözülür lifler açlık ve tokluk farketmede rolünü oynar.

Sebze suyu içtikten sonra vücudumuzdaki tatmin hissi içindeki besinlerin organlarımız tarafında kolay absorbe ediliyor olmasıdır. Bunun tam tersi de doğrudur. Oldukça işlenmiş ve lifsiz yiyecek ve içecekleri tükettiğimizde de tok olduğumuzu anlamak biraz zorlaşır. Bu da fazla yemeye yol açar. Böyle bir beslenmeyle fazla kalorili; ama az besin değerli yiyecekleri yemiş ve içmiş oluruz. Vücudumuz ihtiyaç duyduğu besinlere erişemeyince de, yemeye devam ederek, vücudumuza daha fazla enerji alıyoruz. Bu da zamanla yağa dönüşür.

Kendi vücudunuzu dinleyerek bitkisel gıdalarınızı  tüketim sıklığını, kendinize göre ayarlayabilirsiniz. Aşağıda bir kaç ipucu sunuyoruz:

• Başta sebze ve meyve tüketmek (%80 sebze, %20 meyve olacak şekilde)
• Büyük büyük öğünler yerine, küçük ve sık aralıklarla yemek ve içmek
• Bol su tüketmek.

Kalori hesabı ve saymaya çok odaklanırsanız, vücudunuzun açlık çektiği besinler ve tokluk için size verdiği ipuçlarını görmezden gelebilirsiniz.

Yeme içmenizi kendi kendinize yönetmek pratik gerektiren bir yetenektir, ama insan olarak yaratılışımızda varolan ama kültürel ve toplumsal yönelişler yüzünden unuttuğumuz bir özelliktir. Özümüze, doğaya dönmeli, vücudumuza aldığımız besinlerin kalitesini de önemsemeliyiz.